SIHHİ MÜESSESE NEDİR? Bakkal, şarküteri, süpermarket, kuruyemişçi, kurukahveci, ekmek bayii, manav, lokanta, pizzacı, yemek satış yerleri, pastaneler, çay bahçeleri, taksi yazıhaneleri gibi çok çeşitli adlar altında faaliyet gösteren sıhhi işyerlerinin de uygulamada bulundukları fiziki mekan itibariyle sınıf ve özelliklerine göre bazı niteliklere sahip olması gerekmektedir. Sıhhi müesseselerin sınıf ve özelliklerine göre aranacak nitelikler, 09.3.1989 tarihli ve 20103 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik"te açıklanmıştır. Sıhhi nitelikte işyerlerinden birisini açmak isteyenler; yapacağı işin niteliğine göre Yönetmelikte belirtilen ölçütlere uygun olarak işyerini veya işletmesini düzenledikten sonra, sıhhi müesseseler için Yönetmelikte gösterilen formu doldurarak yetkili mercie verilecektir.
SIHHİ MÜESSESELERE RUHSAT VERECEK YETKİLİ MERCİLER KİMLERDİR?
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Kanun ve bu Kanunun Uygulama Yönetmeliğine göre; bu Kanunun uygulanmayacağı işyerleri dışında kalan ve Yönetmelik Ek-4 ünde sayılan sıhhi müesseseler; Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan tüm işyeri ve işletmeler valilik ve kaymakamlıklarca, Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan tüm işyerleri ve işletmeler belediyelerce, ruhsatlandırılacaktır. Başvuru formu eksiksiz olarak doldurulmuşsa, ilgiliye en geç başvurusunu izleyen iş günü içerisinde "işyeri açma ve çalışma ruhsatı" verilir. Ancak, ilgilinin beyanına göre düzenlenen ruhsat müktesep hak doğurmaz.
II. GAYRİ SIHHİ MÜESSESE NEDİR?
Gayrı sıhhi (sıhhi=sağlıklı olmayan) müesseseler, yani işyerleri; faaliyette bulundukları alan itibariyle gerek çıkardıkları koku, duman ve gürültü yönünden, gerekse üretim sonucunda meydana gelen zararlı atıklar nedeniyle çevresinde bulunan insanlara fiziksel, ruhsal ve sosyal yönlerden az ya da çok zarar veren veya zarar verme ihtimali bulunan müesseselerdir. İnsanları etkileyen bu zararlarının yanı sıra, üretim faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan tehlikeli ve zararlı atıklar da hava, su ve toprağın kirlenmesine sebep olarak hayvan veya bitki gibi diğer canlılara da zarar vermektedir. İşte bu çerçevede, 1930 yılında yürürlüğe giren 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun "Gayri Sıhhi Müesseseler" başlıklı 268-275. maddeleri uyarınca çevre ve toplum sağlığının korunması açısından önem arzeden gayri sıhhi müesseselerin zararlı etkilerinin yok edilmesi veya en az düzeye indirilmesi ve doğal kaynakların kirlenmelere karşı korunması için gayri sıhhi müesseselerin kontrol altına alınması, ruhsatlandırılması ve denetlenmesindeki usul ve esasları belirlemek amacıyla 1995 yılında Sağlık Bakanlığı'nca "Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği" yürürlüğe konulmuştur.
GAYRİ SIHHİ MÜESSESELERE RUHSAT VERECEK MERCİLER KİMLERDİR?
Gayri Sıhhi Müesseseler Yönetmeliği gereğince; Birinci sınıf gayri sıhhi müesseseler Sağlık Bakanlığınca, İkinci sınıf gayri sıhhi müesseseler Valiliklerce, Üçüncü sınıf gayri sıhhi müesseseler merkez ilçe sınırları içinde valiliklerce, diğer ilçelerde kaymakamlıklarca, ruhsatlandırılacaktır.
3572 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKİ GAYRİ SIHHİ MÜESSESELERE RUHSAT VERECEK MERCİLER HANGİLERİDİR?
Nerede açılırsa açılsın 1. sınıf gayri sıhhi müesseselere; Sağlık Bakanlığınca, 2 nci sınıf gayri sıhhi müesseselerden; 3572 sayılı Kanun'un istisnalara ilişkin 2 nci maddesinde sözü geçen (Yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle, oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taş ocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri) işyerleri için il sınırları (belediye ve mücavir alan sınırı içinde veya dışında olduğuna bakılmaksızın) içinde nerede açılırsa açılsın valiliklerce, Yukarıda sayılanlar (Yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle, oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taş ocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri) dışındaki işyerlerine; Büyükşehir belediyesi olan illerde; büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içinde büyükşehir belediye başkanlığınca, Büyükşehir belediyesi olan ve büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan ilçeler ile, diğer il merkezlerine bağlı ilçelerde, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediye başkanlıklarınca, bu alanlar dışında valiliklerce, 3. sınıf gayri sıhhi müesseselerden; 3572 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinde sözü geçen (Yakıcı, parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli maddelerle çalışılan işlerle, oksijen LPG dolum ve depoları, bunlara ait dağıtım merkezleri, perakende satış yerleri, taş ocakları, akaryakıt istasyonları ve benzeri) işyerleri için; il sınırları içinde merkez ilçe varsa, merkez ilçe sınırları içinde valiliklerce, diğer bütün ilçelerde kaymakamlıklarca,
Bu istisna işyerleri dışında; Büyükşehir belediyesi olan illerde; büyükşehir belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde büyükşehir belediye başkanlığınca, Büyükşehir belediyesi olan ve büyükşehir belediyesi ve mücavir alan sınırları dışında kalan ilçeler ile, diğer il merkezlerine bağlı ilçelerde, belediye sınırları ve mücavir alan içinde belediye başkanlıklarınca, bu alanlar dışında kaymakamlıklarca, İl sınırları içinde merkez ilçe bulunan illerde merkez ilçede; belediye sınırları ve mücavir alan içinde belediye başkanlıklarınca, bu alanlar dışında valiliklerce, ruhsat verilecektir.
BİRİNCİ SINIF GAYRİ SIHHİ MÜESSESELERDEN İSTENECEK BİLGİ VE BELGELER NELERDİR?
Birinci sınıf gayri sıhhi müesseselerden istenecek bilgi ve belgeler şunlardır: 1 . Yer seçimi için; Beyanname, Tesisin bulunduğu yeri gösteren onaylı plan ve belge, Sanayi bölgesi dışındaki tesisler için ilgili imar dairesinin görüşü, Varsa fizibilite raporu, İş akım şeması ve açıklama raporu, Çevre kirlenmesini önleyecek tedbirler hakkında açıklama. 2. Tesis izni için; Dilekçe, Alet ve cihazların konumunu gösterir şekilde hazırlanmış 1/100-1/1000 ölçekli tesis içi yerleşim planı, Çevre kirlenmesini önlemek amacıyla alınacak önlemlere ait, kirleticilerin nitelik ve niceliğine göre hazırlanmış proje ve açıklama raporları, Sıhhi tesisat projesi, Şehir şebeke suyu bulunmayan yerlerde içme ve kullanma suyu temin projesi ve açıklama raporu ile suyun bakteriyolojik ve kimyasal analiz raporu, Derin kuyulardan su temin edilmesi halinde Devlet Su İşlerinden alınacak kuyu suyu kullanma belgesi, Kanalizasyon bulunmayan yerlerde, 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik"e uygun olarak hazırlanmış fosseptik detay projesi, Fosseptikten sonra atık suyun ne şekilde izale edileceği, sızdırma yapılacaksa "Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik"e uygun proje, Kanalizasyon bulunmayan yerlerde banyo, lavabo, mutfak v.b. kullanma suları ile yağış sularının toplanması ve izalesi ile ilgili proje ve açıklama raporu, Devamlı olarak en az 50 işçi çalıştıran ve Kanunun 180. maddesi kapsamına giren müesseselerde hasta ve yaralıların tedavisi için gerekli sağlık ünitesi projesi ve açıklama raporu, Çevre sağlığı değerlendirme raporu, Tesis raporu, Sağlık koruma bandının işaretlendiği imarca tasdikli planı. 3. Açılma ruhsatı için;
Dilekçe, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü uyarınca işletme belgesi, Yangın ve patlamalar için gerekli önlemlerin alındığına dair belge, Sorumlu müdür sözleşmesi, Devamlı en az 50 işçi çalıştıran ve Kanunu'nun 180. maddesi kapsamına giren iş yerlerinde tabip ve sağlık personeli sözleşmesi, Çevre sağlığı değerlendirme raporu, Açılma raporu, Emisyon izni, Deşarj izni, Bu belgeler tanzim edilirken ÇED raporu düzenlenmesi gereken tesisler için ÇED raporu içerisinde yer alan bilgi ve belgelere ait belgeler ayrıca istenmez.
